Administrator
Odsłony: 6767
Jednym z podstawowych kryteriów uznania języka za literacki jest jego funkcjonowanie we wszystkich dziedzinach życia społecznego. Ponieważ język górnołużycki nie jest wykorzystywany przez użytkowników we wszystkich sferach tradycyjnego użycia języka ojczystego1, należy rozwijać i poszerzać jego zastosowanie w sytuacjach czy miejscach, w których jest lub może być używany. Duży nacisk kładziony jest na obecność języka w środkach masowego przekazu, w przypadku górnołużyckiego brakuje regularnych i często nadawanych audycji telewizyjnych i radiowych2 oraz bogatszego rynku prasowego. Jednak obecnie najistotniejszym sposobem przekazu informacji i komunikacji jest Internet, w związku z tym szansą na ożywienie języka górnołużyckiego3 jest opracowanie rozbudowanej, różnorodnej oferty łużyckojęzycznych stron internetowych.
Celem niniejszej pracy jest prezentacja wybranych stron internetowych w języku górnołużyckim, dotyczących różnych dziedzin nauki i sztuki oraz propagujących tematykę łużycką. Dalszym etapem pracy będzie rozważenie znaczenia, jakie dla utrzymania łużyckiej tożsamości językowej, narodowej i etnicznej ma, zakładany przez autorkę, dalszy rozwój stron internetowych w języku łużyckim. Pominięte zostaną wszelkie kwestie techniczne dotyczące obsługi wybranych stron internetowych.
Jako przedmiot rozważań wybrano siedem stron internetowych w języku górnołużyckim4. Są to: strona internetowa Domowiny, czyli Związku Serbów Łużyckich, strona Instytutu Łużyckiego (Serbski Institut) w Budziszynie, Internecy - strona ważna ze względu na zamieszczone na niej forum dyskusyjne, strona Łużyckiej Informacji Kulturalnej, gazety wieczornej Serbske Nowiny, sorabistyki na uniwersytecie w Lipsku oraz strona internetowego magazynu RUNJEWONLINE.info.
Przy doborze materiału kierowano się następującymi kryteriami:
- reprezentatywność i popularność strony
- różnorodność tematyki i przeznaczenia stron.
Domowina
"Domowina je politisce njewotwisny a samostatny zwjazk Serbow a třěšny zwjazk serbskich towarstwow Hornjeje a Delnjeje Łužicy. Wona je zastupjerka zajimow serbskeho ludu"5. Zawartość strony internetowej Domowiny odpowiada charakterowi tej organizacji, znajdują się na niej materiały informacyjne dotyczące struktury towarzystwa, członkowstwa w nim, publikacji, przepisy prawne, ale także aktualności i forum dyskusyjne. Zarówno istnienie samej Domowiny, jak i reprezentującej ją strony internetowej ma duże znaczenie dla narodu łużyckiego, ponieważ prawnie zarejestrowana organizacja, mająca na celu obronę interesów Łużyczan, powoduje poczucie bezpieczeństwa, pewności i spójności wspólnoty. Omawiana strona internetowa stanowi przejaw dbałości o języki łużyckie, a także świadczy o ich przystosowaniu do opisywania różnych dziedzin, gdyż zawiera słownictwo z zakresu prawa, dotyczące kultury, a także notki dziennikarskie.
Instytut Łużycki
Strona internetowa Instytutu Łużyckiego w Budziszynie6 reprezentuje, wraz ze stroną Uniwersytetu Lipskiego, typ tekstu dotyczącego instytucji naukowej. Autorzy podają informacje na temat działalności Instytutu, jego pracowników, publikacji związanych z instytutem osób. Ponadto na stronie istnieje możliwość skorzystania z programu wyszukującego łużyckie pozycje bibliograficzne. Rozbudowana lista odnośników (linków) do innych stron internetowych, związanych tematycznie z Łużycami, Łużyczanami i sorabistyką, pozwala na szybką orientację użytkownika strony w interesującym go materiale.
Internecy
Pozycja bardzo interesująca i istotna ze względu na popularność, jaką cieszy się w środowisku młodych Łużyczan oraz sorabistów, sorabofilów i osób zainteresowanych Łużycami, a mieszkających w różnych krajach. Zamieszczone w "łużyckiej wiosce cybernetycznej"7 forum dyskusyjne jest miejscem rozmów, sporów, czasem krytyk oficjalnych struktur łużyckiej społeczności. Wartość i znaczenie tej strony internetowej wynikają z możliwości posługiwania się (czynnego lub biernego) współczesnym, tworzonym przez młodych ludzi językiem, a także z prezentacji tematów dyskusji, typów problemów nurtujących Łużyczan i osoby Łużycami się interesujące. Ponadto istnienie nieoficjalnego forum dyskusyjnego świadczy o złożoności i rozwinięciu łużyckiego społeczeństwa, w którym pojawiają się głosy opozycyjne w stosunku do oficjalnych wypowiedzi i stanowisk.
Kolejnym atutem Internecy jest elektroniczny słownik nazw miejscowych oraz podzielona tematycznie lista odnośników do innych stron internetowych.
Łużycka Informacja Kultularna
Serbska Kulturna Informacija prezentuje na swojej stronie internetowej8 ważniejsze obiekty, instytucje i towarzystwa związane z Łużyczanami, publikacje o charakterze informatorów i przewodników oraz same informacje turystyczne. Zamieszczono również kalendarium wydarzeń kulturalnych. Strona internetowa Łużyckiej Informacji Kulturalnej spełnia swoje zadanie skrótowego, internetowego informatora kulturalnego, jakkolwiek należy oczekiwać jej rozbudowy tematycznej.
Serbske Nowiny
Ukazująca się we wszystkie dni powszednie gazeta wieczorna w języku górnołużyckim jest bardzo ważną, niezwykle popularną i w zasadzie jedyną tego typu pozycją prasową. Decyzja o umieszczaniu fragmentów każdego numeru Serbskich Nowin w Internecie9 stanowi przełom dla łużyckiego dziennikarstwa. Dostępność aktualnych informacji na temat Łużyc oznacza powiększenie zainteresowania i świadomości o problematyce łużyckiej oraz zaistnienie gazety na międzynarodowym rynku prasowym. Dodatkowo obecność w Internecie łużyckojęzycznej prasy podnosi prestiż języka.
Sorabistyka na uniwersytecie w Lipsku
Strona internetowa10 niezwykle wartościowa ze względu na zamieszczoną na niej terminologię specjalistyczną, której odnalezienie w publikacjach naukowych może stanowić problem. Pozycja wyróżnia się spośród innych omawianych stron internetowych także częścią zawierającą fragmenty antologii literatury łużyckiej. Ponadto na stronie internetowej Instytutu Sorabistycznego zamieszczono informacje na temat programu i profili studiów sorabistycznych w Lipsku.
Magazyn RUNJEWONLINE.info
RUNJEWONLINE.info11 to niezależny łużycki magazyn internetowy o bardzo szerokiej tematyce. W założeniu magazyn ma wprowadzić tematykę łużycką do internetu i zmodernizować metody komunikacji i przekazu informacji. Warto przytoczyć słowa autorów strony, mówiące o celach powstania magazynu: "Syć zmóžnja najswobodniši běh idejow a informacijow. Wona je za wuměnu a diskusiju najswobodniši, najspěniši a najnjekomplikowaniši medij. Nochcemy monopolizowanje a zwusčowanje, ale wotbyšćować najwšelakoriše zajimy a poćahi žiwjenja přez kritisku, wotewrjenu a wutrajnu zaběru z dźensnišim žiwjenskim a kulturnym wobswětom Serbow w Chośebuzu, Budyšinje, Drježdźanach, Berlinje abo Tokiju. A wšech tu a tam přebywacych chcemy prosyć, zo bychu so na diskursu w RUNJEWONLINE.info wobdźelili! (...) Chcemy pak přewinyć nanuzowany, lemjacy konformizm a być wotewrjeni wšitkim kulturnym, politiskim, nabožnym, socialnym a druhim žiwjenskim sferam. RUNJEWONLINE.info měł być kaž kulturna konferenca za přichod Serbow, konferenca, kotraž so hewak nihdźe njewotměwa"12.
Oryginalny i nowatorski projekt stwarza perspektywę rozwoju i różnicowania się zarówno łużyckiego rynku prasowego, jak stron internetowych w językach łużyckich.
Badanie wybranych stron internetowych w języku górnołużyckim dostarcza kilku wniosków na temat znaczeni Internetu w życiu społecznym łużyckiej mniejszości narodowej. Aktualnie Internet łużycki wkracza w etap dynamicznego rozwoju, czego dowodzi powstanie magazynu RUNJEWONLINE.info oraz "łużyckiej wioski" Internecy, stron najbardziej elastycznych pod względem tematyki, języka użytkowników, a zarazem najczęściej odwiedzanych przez internautów. Te dwie pozycje wypełniają jedną z luk w życiu publicznym Łużyczan, a mianowicie brak otwartej, krytycznej dyskusji o różnych zagadnieniach egzystencji narodu łużyckiego.
Internet łużycki wydaje się przedstawiać perspektywę stosunkowo szybkiego rozwoju i rozbudowy tematyki stron. Ponadto należy dostrzec funkcję czynnika rekompensującego Łużyczanom braki w sferze komunikacji, przekazu informacji, oraz ograniczenia w możliwości używania języków łużyckich. Obecny zakres tematyczny łużyckich stron internetowych jest zdecydowanie niewystarczający. Należy spodziewać się powstania większej ilości stron o szczegółowym ukierunkowaniu, jak na przykład łużycki teatr, łużyckie zwyczaje i święta.
Najwięcej potrzeb dotyczy mediów w językach łużyckich. Istnieje już internetowa (fragmentaryczna) wersja Serbskich Nowin i inne strony o charakterze informacyjnym, w dalszej perspektywie powinny powstać internetowe stacje radiowe i telewizyjne.
Mimo oczywistych braków łużyckiego Internetu, wynikających z sytuacji politycznej i kulturowej Łużyczan, jest on istotnym środkiem przekazu i propagowania tematyki łużyckiej. Stanowi także forum dyskusji, co decyduje o jego niepowtarzalnym charakterze i wysokiej wartości dla zachowania łużyckiej tożsamości narodowej, etnicznej i językowej.
Przypisy:
1. Język górnołużycki nie znajduje zastosowania w sytuacjach takich jak: rozmowa w urzędzie, sklepie, restauracji etc., z nielicznymi wyjątkami, jak budziszyńskie restauracje Serbska kofejownja i Wjelbik, punkt informacyjno- -promocyjny Serbska Kulturna Informacija czy księgarnia i antykwariat Smolerjec Kniharnja.
2. Nieliczne audycje łużyckie nadawane przez lokalne stacje telewizyjną i radiową wydają się nie zaspokajać potrzeb łużyckojęzycznego widza i słuchacza.
3. Ożywienie w znaczeniu rozbudowania leksykonu i poszerzenia zakresu użycia.
4. Przeważnie górnołużycki jest jednym z możliwych, ale nie jedynym językiem obsługi strony internetowej.
5. Cytat ze strony internetowej Domowina
6. Instytut Łużycki (Serbski Institut)
7. Internecy - łużycka wioska cybernetyczna (Internecy - serbska cyberwjeska)
8. Łużycka Informacja Kulturalna (Serbska kulturna informacija)
9. Serbske Nowiny
10. Sorabistyka na uniwersytecie w Lipsku
11. Magazyn RUNJEWONLINE.info
12. Cytat ze strony RUNJEWONLINE.info, op.cit.
ADRESY INTERNETOWE:
Domowina
Instytut Łużycki (Serbski Institut)
Internecy - łużycka wioska cybernetyczna (Internecy - serbska cyberwjeska)
Łużycka Informacja Kulturalna (Serbska kulturna informacija)
Serbske Nowiny
Sorabistyka na uniwersytecie w Lipsku
Magazyn RUNJEWONLINE.info