Kliknij ikonę by wydrukować: Drukuj
Joanna Lusek

Komendanturę obozu jenieckiego w Görlitz (obecnie: Zgorzelec) utworzono 26 sierpnia 1939 r. na terenie koszar, we wschodniej części miasta, w dzielnicy Moys (obecnie: Ujazd). Pod zabudowę obozu przeznaczono 18 hektarowe pole. Początkowo miał on charakter przejściowy (Durchgangslager), który jeszcze we wrześniu 1939 r. przekształcono w obóz stały – Stalag VIII A Görlitz (Manschaftsstammlager), dla żołnierzy szeregowych i podoficerów. Szacuje się, że w latach II wojny światowej przeszło przez niego ok. 100–120 tys. jeńców wojennych. Byli wśród nich Polacy, Francuzi, Belgowie, Brytyjczycy, Włosi, Słowacy, żołnierze jugosłowiańscy oraz żołnierze Armii Czerwonej.

Tereny poobozowe, po ówczesnym Stalagu VIII A Görlitz, znajdują się obecnie na granicy polsko-niemieckiej, we wschodniej części Zgorzelca. Baraki jenieckie zdemontowano w latach 1946–1948. W 1976 r. wytyczono teren Miejsca Pamięci Narodowej i ustawiono pomnik, dedykowany jeńcom wszystkich narodowości internowanych w zgorzeleckim stalagu. Pomysłodawcą pomnika była grupa francuskich kombatantów ze Stowarzyszenia Byłych Jeńców Oflagów i Stalagów VIII OKW (Amicale Nationale des Aciens Prisoniers de Guerre des Oflags et Stalags VIII), reprezentowana przez płk Jeana Olliera. Obelisk w postaci płonącej świecy, wykonał zielonogórski artysta plastyk – Tadeusz Dobosz. Obok pomnika ułożono płytę, z napisem: "Miejsce uświęcone krwią i męczeństwem Jeńców Wojennych koalicji antyhitlerowskiej w czasie II wojny światowej 22 lipca 1976." Uroczystość odsłonięcia odbyła się 22 lipca 1976 r., w obecności władz państwowych, wojewódzkich i miejskich, przedstawicieli środowisk kombatanckich z Polski, Francji i Belgii. W 1994 r. z inicjatywy kombatantów francuskich na pomniku umieszczono marmurową płytę w języku francuskim i polskim o treści: "1939 Stalag VIII A 1945. Przez ten obóz przeszły, w nim żyły i cierpiały dziesiątki tysięcy jeńców wojny." Tragedia ludzi, będąca udziałem tego miejsca, przez wiele lat zapomniana, jest jednak ciągle żywa w pamięci mieszkańców partnerskich miast – Zgorzelca i Görlitz oraz kombatantów – byłych jeńców obozu i ich najbliższych.

Pobierz artykuł (pdf)