Różnice w sytuacji Serbów na Górnych, środkowych czy Dolnych Łużycach dotyczące opanowania języka, koncentracji ludności w poszczególnych gminach, mają uwarunkowania historyczne. Od ponad 100 lat proces rozwoju przebiega bardzo różnie. Godny uwagi jest fakt, że w Górnych Łużycach – szczególnie w okręgu katolickim między Budziszynem, Kamieńcem i Hoyerswerdą (Worojecy) – substancja językowa zachowała się przez stulecia w najlepszym stanie i także obecnie serbski jest używany publicznie jako język mówiony. Tutaj w wielu gminach można napotkać sytuację, że Serbowie stanowią większość ludności. W innych miejscach zasiedlenia Serbów nie ma takiej dobrej sytuacji – mówi w rozmowie z portalem zw.lt Bjarnat Cyž, działacz serbskiej Domowiny („parlamentu“, „organizacji dachowej“ mniejszości serbskiej).
