Odrodzenie państwa polskiego w ukształtowanych w latach 1918-1922 granicach zmieniło status Polaków pozostających na terenie Niemiec. Odtąd ich interesy miała reprezentować jedna organizacja wspierana przez uznane przez stronę niemiecką państwo macierzyste. W tym celu w sierpniu 1922 r. zapadła decyzja o utworzeniu Związku Polaków w Niemczech. Równocześnie podjęto działania zmierzające do utworzenia wspólnego frontu zamieszkujących Niemcy mniejszości narodowych. Rozmowy na ten temat podjęto z Serbołużyczanami jesienią 1923 r. W dniu 26 marca 1924 r. przedstawiciele Polaków, Duńczyków, Fryzów i Serbołużyczan założyli w Berlinie Związek Mniejszości Narodowych w Niemczech (ZMNwN).

Szczególnie bliskie więzy nawiązane zostały pomiędzy Serbołużyczanami a Polakami ze Śląska Opolskiego. W 1928 r. jeden z najznamienitszych serbołużyckich publicystów, redaktor naczelny wydawanego przez ZMNwN czasopisma teoretycznego "Kulturwehr", aktywnie włączył się w kampanię wyborczą do parlamentu Niemiec i sejmików krajowych, redagując wraz z Franciszkiem Bartkowiakiem wydawane w Opolu przez Alojzego Smolkę w kwietniu i maju tego roku w języku niemieckim satyryczne pismo "Der Igel". Właśnie za sprawą Jana Skali w 1935 r. znalazł zatrudnienie w charakterze radcy prawnego Dzielnicy I Związku Polaków w Niemczech inny serbołużycki patriota, Jurij Cyž. W Opolu przebywał on do jesieni 1936 r., kiedy to nazistowskie urzędy coraz natarczywiej nalegały na jego zwolnienie. W tej sytuacji Jurij Cyž wyjechał do Polski, gdzie zatrudniony został w jednym z koncernów hutniczych.

Po II wojnie światowej na Śląsku Opolskim z tematyką łużycką zaznajamiały swych czytelników "Nowiny Opolskie" oraz ukazujący się w Prudniku "Nasz Głos". W Opolu, szczególnie w środowisku byłych członków Związku Polaków w Niemczech, żywa była pamięć wspólnej z Serbołużyczanami walki z germanizacyjnym naciskiem państwa hitlerowskiego. Związki te dodatkowo umocnił ślub delegata Serbołużyckiej Rady Narodowej w Polsce Pawoła Cyža z Anną Knosałówną z podopolskiej Żelaznej, zawarty w Opolu 22 września 1946 r. Anna i Pawoł Cyžowie mieszkali w Opolu do roku 1949. Uroczystość ta stała się okazją do zamanifestowania przyjaźni polsko - łużyckiej, a jej uczestnicy postanowili wówczas powołać do życia Koło Przyjaciół Łużyc. Inicjatywę tę zrealizowano już 11 października 1946 r. Założono wówczas w Opolu Towarzystwo Przyjaciół Łużyc, na czele z Kazimierzem Malczewskim. W 1947 r. odbyła się w Opolu impreza propagandowa "Prołużu" z udziałem prezesa Akademickiego Związku Przyjaciół Łużyc "Prołuż" Alojzego Matyniaka. Z inicjatywy redaktora naczelnego "Naszego Głosu" Krzysztofa Kanwiszera, Towarzystw Przyjaciół Łużyc powstało także w Prudniku. Zebranie założycielskie odbyło się 5 października 1946 r. Niestety, towarzystwa te nie zdołały rozwinąć szerszej działalności.

Ich tradycje przejęło, zarejestrowane 22 czerwca 2004 r. w Krajowym Rejestrze Sądowym, Stowarzyszenie Polsko-Serbołużyckie Pro Lusatia. W 2005 r. Stowarzyszenie Polsko – Serbołużyckie Pro Lusatia, jako drugie polskie towarzystwo, zostało w charakterze organizacji stowarzyszonej przyjęte w szeregi Domowiny. Jego inicjatorami byli dotychczasowi członkowie Opolskiego Oddziału Towarzystwa Polsko-Serbołużyckiego. Nasze cele to:

  1. Szerzenie wiedzy o historii, kulturze i dniu dzisiejszym narodów serbołużyckiego i polskiego.
  2. Kształtowanie opinii publicznej w duchu wzajemnego zainteresowania i zbliżenia polsko - serbołużyckiego.
  3. Działalność na rzecz respektowania i ochrony praw mniejszości narodowych, a szczególnie prawa do kultywowania ojczystego języka i szkolnictwa.

Realizować je zamierzamy poprzez organizowanie polsko-serbołużyckiego dialogu, spotkań i działań dla upowszechnienia wiedzy o przeszłości i dniu dzisiejszym obu narodów, inicjowanie wszelakich rodzajów współpracy pomiędzy środowiskami naukowymi, oświatowymi, artystycznymi, politycznymi i religijnymi, propagowanie i wspieranie współpracy gospodarczej, sprzyjanie rozwojowi turystyki, pomoc szkolnictwu serbołużyckiemu na Łużycach, propagowanie nauki języków łużyckich i badań sorabistycznych w Polsce oraz znajomości języka polskiego wśród Serbołużyczan. Stowarzyszenie przejęło organizację odbywających się w Opolu od 1999 r. Dni Łużyckich. Wydajemy ukazujący sie od roku 2001 rocznik naukowy "Pro Lusatia. Opolskie Studia Łużycoznawcze", Zawartość kolejnych tomów od 2007 r. jest udostępniana na stronie internetowej Instytutu Historii Uniwersytetu Opolskiego. Inną naszą inicjatywą wydawniczą jest zainaugurowana w roku 2005 seria zatytułowana:  Biblioteczka Pro Lusatii.

1999-2024 © Stowarzyszenie Polsko-Serbołużyckie PROLUSATIA
ontwerp en implementering: α CMa Σείριος